Ande Lackenbach ando maschkaripe le novemberistar o sako berschengero gondolipe le Romenge taj Sintijenge sina. But eseri manuscha maschkar o nacijengero rajipe ando afka akardo „Zigeunerengero uprelikeripeskero logeri“ Lackenbach ledschim ule. Butenge i lejcti schtacijona sina, angloda on ande avre logertscha ledschim taj murdarde ule. Fatretertscha taj fatreterkiji la politikatar taj Romengere organisacijendar uso gondolipeskero mulatintschago use sina.

Erbate, jek flogoskero grupnengero kher kerdo ol. O plantscha angle jek taj epasch berscha angle terdscharde ule. Akan o prikbescharipe naschel. Jek falato le agune foroskere internatistar imar bejg ispidim ulo. Pasche mindenfelitike khera le trin burgenlanditike flogoskere grupnenge – horvacke, Roma taj ungrike, te kesdipeskere khera taj kherodaschtschengere khera kerde on.

Ando bersch 2024 o Burgenland „100 berscha thaneskero patron dschelno Martin“ mulatinel. Use ada jubilejum i kenva „I loli dugi jupa. I historija le dschelne Martinistar“ ando Romani prik beschardi uli. I kipengeri kenva le Heinz Janischistar, vodschikanipestar, pomoschagostar taj le hajojipestar phukal. I historija le dschelne Martinistar ando khetan hejnginipe le naschikeripeskere terdschijiptschendar andi adiveseskeri cajt anel.

O panonischi kulinarikakero redo le Burgenlanditike-Ungrike Kulturakere Farajnistar imar buteder sar 10 berscha del. O terno dschendeskero programo, akan ando keripe jeke workshopistar, le dschenenge o schajipe dija, khetan la familijaha Martin taj Kerstin Horvath, habiptscha le Romendar feder te prindscharel te siklol taj te koschtalinel.

I tschib le Romendar, lakero ardschumintschago, lakere alava taj lakere mindenfelitike dijalektscha ando dikipe le artschijipestar „O austritiko Romanes“ terdschonahi, savo dschi angle harni cajt ando thaneskero kher Tikne Martonate te dikel sina. O aundefinipeskero koja sina o 30-berschengero jubilejum le aunprindscharipestar le Romendar ojs flogoskeri grupn andi Austrija.

Ando nord le Burgenlandistar, afka sar ande but gava le becirkistar Neusiedl am See, anglo dujto themeskero haburi, jek tikni Romengeri-sidlung dija. Afka te ande Mönchhof. Adi, bojd nischta buter upri historija le Romendar taj Romnjendar ando gav pal na gondolinel – dschi upre jek than ando gaveskero museum Mönchhof. Amen le keraschi le museumistar, Josef Haubenwallner, uso vakeripe restscham.

Sar le opferenge le nacijonalsocijalismusistar gondolim te ol? Buteder sar 80 berscha palo flogoskero murdaripe upro Roma taj Romnja, Sinti taj Sintize andi Austrija jek centrali gondolipeskero than na del. Ando keripe le Betschitike Kurkostar jek grupn kunstakere keraschtschendar upro jomi le opferendar pumen tschite taj upre odola historischi thana gele, save agun khetane thana la flogoskera grupnatar sina.

Ando erschti augustiskere divesa 1944, o cile Roma taj Romnja, Sinti taj Sintize murdarde ule, save dschijakana ando logeri Auschwitz-Birkenau prik dschivde. Ando uprebutschalinipe le NS-faphageriptschendar taj la palgondolipeskera kulturatar, butvar pobisterde le ule. Vasch o nacijonali gondolipeskero di, o organisatori Stefan Benedik maschkar o scheroskero artschijipe vodintscha taj dikipe andi anglutni- taj paloda kerdi faphageriptschengeri historija dija.